Σε άμεσες προσλήψεις για τη στελέχωση 66 εκ των 106 νέων δομών ψυχικής υγείας σε ολόκληρη τη χώρα προχωρά το υπουργείο Υγείας, έτσι ώστε αυτές να λειτουργήσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα και οι υπόλοιπες 40 τους επόμενους μήνες.
Αυτό τονίζει σε συνέντευξή της στο «Vradini.gr» η υφυπουργός Υγείας, αρμόδια για θέματα ψυχικής υγείας, Ζωή Ράπτη.
Όπως επισημαίνει η ίδια, προτεραιότητα του υπουργείου είναι η ουσιαστική βοήθεια και η στήριξη των κακοποιημένων παιδιών, των νέων συνανθρώπων μας με προβλήματα ψυχικής υγείας, τα οποία εντάθηκαν στα χρόνια της πανδημίας και των ηλικιωμένων συμπολιτών μας που πάσχουν από άνοια και άλλες ανάλογες νόσους.
Σε αυτό το σημείο η υφυπουργός υπογραμμίζει ότι στις 106 νέες δομές περιλαμβάνονται και κέντρα ημέρας, όπου οι ηλικιωμένοι με άνοια, νόσο Αλτσχάιμερ και συναφείς διαταραχές θα λαμβάνουν την υποστήριξη που έχουν ανάγκη και θα επιστρέφουν στο σπίτι τους.
Τέλος, η κυρία Ράπτη σημειώνει ότι για πρώτη φορά η Πολιτεία έχει στηρίξει με σημαντικές δράσεις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.
Διαβάστε ολόκληρη την αποκλειστική συνέντευξη της Ζωής Ράπτη στο «Vradini.gr»
Κυρία Ράπτη, τί ενέργειες έχουν γίνει για την ενίσχυση της πρόληψης των θεμάτων που αφορούν στην ψυχική υγεία;
Η πανδημία εκτόξευσε τις ψυχικές διαταραχές και ανέδειξε την ανάγκη για την δημιουργία καινοτόμων δράσεων και υπηρεσιών σε άμεσο χρόνο, δίνοντας έμφαση στην πρόληψη. Από την έναρξη αυτού του σαρωτικού κύματος, υλοποιήσαμε μια σειρά από δράσεις, μεταξύ των οποίων: Δημιουργήσαμε την Εθνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306, σε συνεργασία με την Α’ Πανεπιστημιακή Κλινική του Αιγινητείου Νοσοκομείου και την Ομοσπονδία Φορέων Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης ΑΡΓΩ, ώστε να ανταποκριθούμε στα αιτήματα των πολιτών. Η γραμμή μέχρι σήμερα υποστήριξε περισσότερους από 545.000 συμπολίτες μας. Επίσης υλοποιήσαμε το Πρόγραμμα «ΚΑΝΕΝΑΣ ΜΟΝΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ», για όλους τους ανθρώπους που επηρεάστηκαν από τον κορωνοϊό, γιατρούς, ασθενείς νοσηλευτές κλπ. Λάβαμε ειδική μέριμνα για να στηρίξουμε τους υγειονομικούς που σήκωσαν πολύ βαρύ ψυχικό φορτίο, δέχτηκαν αφόρητη πίεση και βρέθηκαν αντιμέτωποι με το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης. Παράλληλα, η αυξανόμενη χρήση του διαδικτύου από παιδιά και εφήβους κατέστησε αναγκαία την αύξηση των ήδη παρεχόμενων υπηρεσιών από τα τμήματα των ψυχιατρικών νοσοκομείων μας και τους φορείς μας (ΚΕΘΕΑ,ΟΚΑΝΑ). Για τον λόγο αυτό υλοποιούμε με την Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ το ΕΠΙΨΥ και την ΑΜΚΕ Ιάσων, πρόγραμμα κατάρτισης λειτουργών υγείας και άλλων στελεχών για τα παιδιά και τους έφηβους με έμφαση στην πρόληψη και αντιμετώπιση της διαδικτυακής εξάρτησης. Παράλληλα, υλοποιούμε σε συνεργασία με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και το διεθνώς αναγνωρισμένο Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας «Child Mind Institute» της Νέας Υόρκης το πρόγραμμα «Πρωτοβουλία για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων». Πρόκειται για ένα πρόγραμμα 5ετούς διάρκειας, που αφορά στη βελτίωση της παροχής φροντίδας ψυχικής υγείας των παιδιών και εφήβων της χώρας μας, καθώς και την ενδυνάμωση των υποδομών για την πρόληψη, αξιολόγηση και θεραπεία παιδιών με ανάγκες ψυχικής υγείας στη χώρα μας.
Δύο μεγάλα ψυχιατρικά ιδρύματα, όπως είναι το Δαφνί και το Δρομοκαϊτειο, αναφέρουν ότι υπάρχει μεγάλη έλλειψη σε νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό. Τί απαντάτε;
Αναγνωρίζοντας το διαχρονικό πρόβλημα των ελλείψεων στο υγειονομικό προσωπικό, από τις πρώτες ενέργειές μας κατά την ανάληψη του χαρτοφυλακίου, ήταν να ενισχύσουμε τις υπηρεσίες του Εθνικού Συστήματος Υγείας, με προσλήψεις μόνιμων και επικουρικών γιατρών, ψυχιάτρων και παιδοψυχίατρων στις δομές ψυχικής υγείας της χώρας. Παράλληλα, νομοθετήσαμε για 215 θέσεις ειδικευόμενων νοσηλευτών ψυχικής υγείας ανά ΥΠΕ και Νοσοκομεία για την ενίσχυση, σε ειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό, των υπηρεσιών μας.
Επίσης, δημιουργήσαμε νέες κλίνες στο ΕΣΥ για την υποστήριξη αναδυόμενων αναγκών όπως η ανορεξία, στην πρώτη Μονάδα Ψυχογενούς Ανορεξίας στο ΕΣΥ στο «Σισμανόγλειο» για άτομα ηλικίας 16 ετών και άνω, που στο πρώτο 6μηνο της λειτουργίας της έχει δεχτεί περισσότερους από 39 ασθενείς στα εξωτερικά ιατρεία κι έχει νοσηλεύσει 9 ασθενείς. Για την περαιτέρω ενίσχυση του ΕΣΥ, ανοίξαμε νέες παιδοψυχιατρικές κλίνες στο «Καραμανδάνειο» Νοσοκομείο Παίδων της Πάτρας, στο Ασκληπιείο της Βούλας, καθώς και στα Νοσοκομεία Αλεξανδρούπολης και Τρίπολης. Επιπλέον, αξιοποιήσαμε δωρεές όπως αυτή του Ιδρύματος Ιωάννη Αγγελικούση, για την δημιουργία της Ψυχιατρικής Κλινικής Εφήβων 14-18 ετών στο Νοσοκομείο Νίκαιας – Δυτικής Αττικής «Αγία Βαρβάρα». Η προσπάθεια ενίσχυσης του ΕΣΥ με προσωπικό είναι διαρκής, ένας αγώνας μακρινών αποστάσεων και καθημερινά καλύπτουμε σημαντικό έδαφος, διορθώνοντας παθογένειες ετών.
Οι Δομές Ψυχικής Υγείας που βρίσκονται σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια είναι αρκετές και επανδρωμένες για να καλύψουν τις ανάγκες των πασχόντων;
Εδώ και δυο χρόνια που αναλάβαμε το Χαρτοφυλάκιο για την Ψυχική Υγεία και τις Εξαρτήσεις, διαπιστώσαμε πως ο Τομέας της Ψυχικής υγείας ήταν για χρόνια υποχρηματοδοτούμενος και οι ελλείψεις ήταν μεγάλες. Υπήρχε μεγάλη ανάγκη της ενίσχυσης των υφιστάμενων υπηρεσιών και δομών και της δημιουργίας νέων.
Στο μεταξύ, η πανδημία προκάλεσε μεγάλη αύξηση των ψυχικών διαταραχών και μας έδειξε ότι δεν υπήρχε καθόλου χρόνος για χάσιμο. Άλλωστε γι’ αυτό και ο Παγκόσμιος Οργανισμό Υγείας έθεσε την Ψυχική Υγεία και την Ευεξία ως παγκόσμια προτεραιότητα, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι, η διασφάλιση της καλής υγείας, της ευημερίας για όλους και η προώθηση της ψυχικής υγείας αποτελεί τον 3ο από τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ. Από τις πρώτες μας ενέργειες στο υπουργείο Υγείας ήταν η διενέργεια μιας ταχείας αξιολόγησης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας στη χώρα μας, με την τεχνική υποστήριξη του ΠΟΥ, καθώς και η αποτύπωση σε ψηφιακό χάρτη όλων των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, για την εξυπηρέτηση του πολίτη. Παράλληλα, συστήσαμε Εθνική Επιτροπή με 35 εμπειρογνώμονες επί του πεδίου και με τις προτάσεις τους, καθώς και την τεχνική υποστήριξη του ΠΟΥ εκπονήσαμε Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία με ορίζοντα 10ετίας, ώστε να αλλάξει το πρόσωπο της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα.
Υπάρχουν αρκετά παράπονα από συγγενείς ηλικιωμένων με άνοια και άλλης φύσεως νευρολογικά ζητήματα, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν δομές για να τους φιλοξενήσουν. Ποιά είναι η θέση σας επ’ αυτού;
Χαίρομαι που μου κάνετε αυτή την ερώτηση για να μπορέσω να εξηγήσω πόσο σημαντικό είναι το έργο, που υλοποιείται σήμερα στην ψυχική υγεία στην πατρίδα μας. Η Ελλάδα δεν διέθετε δομές τελικού σταδίου, ούτε για ηλικιωμένους με άνοια, νόσο Αλτσχάιμερ και συναφείς διαταραχές, ούτε για άλλα χρόνια νοσήματα, και αυτό αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές ελλείψεις που διορθώνονται με το νέο σχεδιασμό. Στις 106 νέες Δομές, που θα λειτουργήσουν περιλαμβάνονται και κέντρα ημέρας για τους ηλικιωμένους με άνοια και κινητές Μονάδες και Ξενώνες Φιλοξενίας (οικοτροφεία). Ας δούμε τι προσφέρει το καθένα από αυτά: Στα κέντρα ημέρας, οι ηλικιωμένοι συμπολίτες μας με άνοια, νόσο Αλτσχάιμερ και συναφείς διαταραχές θα λαμβάνουν την υποστήριξη που έχουν ανάγκη και θα επιστρέφουν στο σπίτι τους. Με τις κινητές μονάδες μπορούμε να φτάσουμε σε απομακρυσμένες περιοχές, ώστε να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας οι άνθρωποι που δεν επισκέπτονται τις υφιστάμενες δομές (για παράδειγμα άτομα με κινητικά προβλήματα). Στα οικοτροφεία, τώρα, θα φιλοξενηθούν άτομα τελικού σταδίου, που δεν μπορούν να έχουν την κατάλληλη φροντίδα στο σπίτι τους.
Τώρα, σε ό,τι αφορά τις δράσεις που έχουμε ήδη ειδοποιήσει, λειτουργούμε ήδη δύο Κέντρα Ημέρας για την αντιμετώπιση αυτών των διαταραχών στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης και στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου Κρήτης. Επιπλέον, έχουμε ξεκινήσει Πρόγραμμα Ψυχογηριατρικής Υποστήριξης, σε συνεργασία με το Αιγινήτειο Νοσοκομείο, σε απομακρυσμένες νησιωτικές και ακριτικές περιοχές της χώρας. Σε συνεργασία με την ΚΛΙΜΑΚΑ δημιουργήσαμε Μονάδες Τηλεψυχιατρικής, για εξ αποστάσεως παροχή φροντίδας σε απομακρυσμένες περιοχές του τόπου μας, με εμβληματικές περιοχές το Καστελόριζο και τη Σύμη και την προοπτική επέκτασής του προγράμματος και σε άλλες νησιωτικές και ορεινές περιοχές της χώρας. Παράλληλα, σε συνεργασία με την ΕΠΑΨΥ διαθέτουμε κινητές μονάδες ψυχικής υγείας στις ΒΑ Κυκλάδες (Πάρος, Αντίπαρος, Σύρος, Τήνος, Άνδρος Μύκονος) και τις Δυτικές Κυκλάδες (Μήλος Κίμωλος, Σίφνος, Σέριφος, Κύθνος και Κέα), όπου συνολικά μέχρι το τέλος του 2022 είχαν λάβει υπηρεσίες περισσότεροι από 15.000 ωφελούμενοι. Επιπλέον, λειτουργούμε την Τηλεφωνική Γραμμή Βοήθειας για την Άνοια 1102 που απευθύνεται σε άτομα με άνοια, τους φροντιστές τους και σε επαγγελματίες υγείας, η οποία μέχρι σήμερα, έχει υποστηρίξει περισσότερους από 21.000 συμπολίτες μας. Παράλληλα, σε συνεργασία με την 2η ΥΠΕ Πειραιώς και Νήσων, λειτουργούμε Εθνικό Δίκτυο Τηλεϊατρικής και Τηλεψυχιατρικής το οποίο μέσα στο 2022 έχει δεχτεί περισσότερα από 1214 ραντεβού.
Τί θα προσφέρει το Κέντρο Ημέρας για κακοποιημένα παιδιά, που θα λειτουργήσει στη Θεσσαλονίκη;
Η κακοποίηση έλαβε μεγάλες διαστάσεις στα χρόνια της πανδημίας, με τα περισσότερα θύματα να είναι παιδιά, έφηβοι και γυναίκες και τον θύτη στις περισσότερες περιπτώσεις να βρίσκεται μέσα ή κοντά στην οικογένεια. Οι ιστορίες σεξουαλικής ή σωματικής κακοποίησης που αποκαλύφθηκαν πρόσφατα σόκαραν την κοινή γνώμη και υπογράμμισαν την ανάγκη να υπάρξει ολιστική φροντίδα των παιδιών και της οικογένειας, ώστε τα θύματα να ξεπεράσουν τις τραυματικές καταστάσεις που βίωσαν και να συνεχίσουν τις ζωές τους. Σε αυτό το πρίσμα δημιουργούμε κέντρα για κακοποιημένα παιδιά σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, καθώς και κέντρα στήριξης της οικογένειας. Η στήριξη των παιδιών και των εφήβων βρίσκεται στο επίκεντρο του σχεδιασμού μας και γι’ αυτό άλλωστε χρηματοδοτούμε νέο Πανευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την Ποιότητα των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας παιδιών και εφήβων, μέσω του νέου Γραφείου του ΠΟΥ στην Αθήνα, το οποίο εγκαινίασε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός. Έτσι η χώρα μας αποκτά κομβικό ρόλο ως «κέντρο αναφοράς» για τη βελτίωση της Ψυχικής Υγείας των παιδιών και εφήβων όλης της Ευρώπης.
Ποιός είναι ο απώτερος στόχος του Ξενώνα Παραβατικών εφήβων που θα λειτουργήσει στα Γιαννιτσά;
Μια από τις ανησυχητικές επιπτώσεις της πανδημίας ήταν η αύξηση της βίας, της παραβατικότητας και της εγκληματικότητας ακόμα και σε πολύ νεαρές ηλικίες. Τον τελευταίο καιρό έχουν αποκαλυφθεί πολλά περιστατικά που προκαλούν ανησυχία και σε αρκετές περιπτώσεις η παραβατική συμπεριφορά των εφήβων είναι τέτοια που δεν δικαιολογεί ποινική δίωξη. Για αυτά τα περιστατικά θέτουμε σε λειτουργία Ξενώνες Παραβατικών Εφήβων, ώστε να παρέχουμε ψυχοκοινωνική στήριξη και να συμβάλλουμε στην επανένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο.
Πότε αναμένετε να τεθεί σε λειτουργία το σύνολο των 106 νέων Δομών που εξαγγείλατε πρόσφατα;
Οι 106 νέες Δομές που δημιουργούνται με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης βρίσκονται στην τελική ευθεία για την υλοποίηση τους και ήδη έχει ολοκληρωθεί η διαγωνιστική διαδικασία για τις 66, έχουν αναδειχθεί οι ανάδοχοι και έχουν εκδοθεί 54 άδειες ίδρυσης. Σε αυτές τις δομές, ξεκινούν άμεσα οι προσλήψεις ώστε να λειτουργήσουν, ενώ μέσα στο 2023 αναμένεται να ολοκληρωθεί η διαδικασία και για τις υπόλοιπες 40. Στο σχεδιασμό μας, πέρα από το γενικό πληθυσμό, έχουμε μεριμνήσει ειδικά για τους συμπολίτες μας που πάσχουν από άνοια, νόσο Αλτσχάιμερ και συναφείς διαταραχές, τα άτομα που βρίσκονται στο αυτιστικό φάσμα και τους νέους που παρουσιάζουν διαταραχές πρόσληψης τροφής, ενώ έχουμε εντάξει και υπηρεσίες για την έγκαιρη παρέμβαση στην ψύχωση, καθώς μελέτες δείχνουν ότι περίπου 3.500 νέοι ετησίως στην Ελλάδα εμφανίζουν ψυχωσικά συμπτώματα που πυροδοτούνται από κάποιο στρεσογόνο γεγονός. Επίσης έχουμε συμπεριλάβει δράσεις για την υποστήριξη των εργαζόμενων και των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας και κακοποίησης, τα οποία έχουν αυξηθεί ανησυχητικά στις ημέρες μας.
Ποιά είναι η θέση σας για την έλλειψη των φαρμάκων στην ελληνική αγορά; Με ποιόν τρόπο μπορεί να αντιμετωπιστεί το θέμα;
Η έλλειψη των φαρμάκων δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, είναι ένα παγκόσμιο ζήτημα και απαιτεί τη λήψη δράσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να επιλυθεί. Εμείς σαν χώρα έχουμε ένα ισχυρό πλεονέκτημα: Διαθέτουμε ισχυρή ελληνική φαρμακοβιομηχανία, που μπορεί να καλύψει τις ανάγκες των Ελλήνων πολιτών. Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε παραγωγικές Μονάδες και Κέντρα Έρευνας κι Ανάπτυξης στην πατρίδα μας για την κάλυψη των αναγκών σε φάρμακα αλλά και για πολλούς άλλους λόγους, όπως είναι η τόνωση της Εθνικής Οικονομίας, η προσέλκυση επενδύσεων και η δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής κατάρτισης, που βοηθούν να αντιστραφεί το φαινόμενο του drain brain, καθώς έτσι μπορούμε να κρατήσουμε στην πατρίδα μας τους Έλληνες επιστήμονες.