Η Ζωή Ράπτη, βουλευτής του Β1 Βόρειου Τομέα Αθηνών, ανέλαβε τα καθήκοντά της ως επικεφαλής ενός νεοσύστατου Υφυπουργείου, με αντικείμενο την ψυχική υγεία και τις εξαρτήσεις τον Αύγουστο του 2020. Από την πρώτη ημέρα περιέβαλε το αντικείμενό της με την γνωστή σε όλους εμάς που την ξέρουμε φροντίδα και με το βαθύ προσωπικό ενδιαφέρον που την χαρακτηρίζουν.
Παρά το γεγονός ότι επρόκειτο για ένα χαρτοφυλάκιο, του οποίου η διαχείριση θα αποτελούσε για πρώτη φορά αποκλειστικό αντικείμενο αρμοδιότητας Υφυπουργού, η Ζωή Ράπτη μέσα σε 18 μόλις μήνες έχει να παρουσιάσει αφ’ ενός ένα σημαντικό έργο που έχει ήδη υλοποιηθεί και αφ’ ετέρου, έναν μακρόπνοο συνολικό σχεδιασμό που συμπεριλαμβάνει όλους τους τομείς ευθύνης της.
Μιλήσαμε μαζί της, σε μία ενδιαφέρουσα και ιδιαιτέρως κατατοπιστική συνέντευξη.
Υφυπουργείο Υγείας λοιπόν, με τομείς αρμοδιότητας την Ψυχική Υγεία και τις Εξαρτήσεις, σε ένα ξεχωριστό για πρώτη φορά χαρτοφυλάκιο. Για να γίνουμε λίγο πιο συγκεκριμένοι, θα μπορούσατε να μας απαριθμήσετε εν συντομία τα θέματα που διαχειρίζεστε;
Η απόφαση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, να δημιουργήσει επί της ουσίας το Υφυπουργείο για την Ψυχική Υγεία και τις Εξαρτήσεις, πριν ξεσπάσει η πανδημία, επιβεβαιώνει ότι αυτή η κυβέρνηση έχει την ενσυναίσθηση, που απαιτούν οι καιροί και οι ανάγκες της κοινωνίας.
Δείχνει ότι για εμάς δεν είναι λύση, να κρύβεις τα προβλήματα κάτω από το χαλί, όπως συνέβαινε χρόνια, αλλά με σχεδιασμό και πρόγραμμα να δίνεις λύσεις, σε προβλήματα που απασχολούν σε μεγάλο ή μικρό βαθμό μεγάλα τμήματα του ελληνικού πληθυσμού.
Στις μέρες μας, που η πανδημία λειτούργησε ως επιταχυντής και μεγέθυνε τα ψυχικά προβλήματα και τις εξαρτήσεις τόσο νέων ανθρώπων, όσο και ενηλίκων, μας υποχρέωσε να ανεβάσουμε ταχύτητες και να καλύψουμε το χαμένο έδαφος.
Στο πλαίσιο αυτό υλοποιούμε συγκεκριμένες δράσεις και προγράμματα, σε συνεργασία με φορείς, με μη κερδοσκοπικές εταιρείες και τις τοπικές κοινωνίες.
Ξέρετε όταν κάποτε μιλούσαμε για Ψυχική Υγεία, οι πολίτες είχαν στον μυαλό τους, μόνο άσυλα και κλινικές. Θέλω να είμαι ξεκάθαρη η ψυχική υγεία δεν σχετίζεται με την ψυχική ασθένεια.
Τώρα πλέον γνωρίζουμε ότι τα ψυχικά προβλήματα και η διαχείρισή τους αφορά από απλά θέματα καθημερινότητας, όπως το άγχος και οι φοβίες, μέχρι βαριές διαταραχές.
Στις αρμοδιότητές μας είναι η αντιμετώπιση των εξαρτήσεων (ναρκωτικά, αλκοόλ, εθισμός στο διαδίκτυο κ.ά) και οι δομές και οι υπηρεσίες που εξυπηρετούν αυτό τον σκοπό, τα προβλήματα ψυχικής υγείας του γενικού πληθυσμού, εκείνα που συνδέονται με την πανδημία, η συμβουλευτική για τους νοσούντες από καρκίνο και τους οικείους τους, ο αυτισμός, η νόσος Αλτσχάιμερ κ.ά
Δικό μας έργο είναι η δημιουργία του Δικτύου Τηλεψυχιατρικής, που στοχεύει στο να παρέχονται ψυχιατρικές υπηρεσίες και ψυχοκοινωνική υποστήριξη στους πολίτες της περιφέρειας. Ήδη λειτουργεί Μονάδα Τηλεψυχιατρικής στο Καστελόριζο και τη Σύμη.
Παράλληλα με τα παραπάνω, παρέχουμε ψυχοκοινωνική υποστήριξη ασθενών Covid-19, που νοσηλεύονται στα νοσοκομεία, των οικογενειών τους και του υγειονομικού προσωπικού σε συνεργασία με 24 Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες που χρηματοδοτούνται και εποπτεύονται από το Υπουργείο Yγείας.
Στα θέματα που βρίσκονται στο πεδίο της ευθύνης μας είναι και οι Μονάδες Έγκαιρης Παρέμβασης στη ψύχωση, τις οποίες συστήνουμε. Στόχος των Μονάδων αυτών είναι η έγκαιρη ανίχνευση των συμπτωμάτων ψυχικής διαταραχής στο πρώιμο στάδιο εμφάνισής τους, σε εφήβους και νέους, (ηλικίες 16-25), ώστε να προλαμβάνονται οι μακροχρόνιες επιπτώσεις και να διασφαλίζεται ότι τα παιδιά μας θα τύχουν αποτελεσματικής θεραπείας και θα έχουν μια πραγματική ευκαιρία, σε μια υγιή, ψυχικά, ζωή.
Τέλος, πρέπει να αναφέρω ότι βρισκόμαστε στη διαδικασία της δημιουργίας Κέντρων Ημέρας και Συμβουλευτικής με στόχο την παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας στο Φοιτητικό Πληθυσμό των Πανεπιστημίων, ώστε να ενισχυθεί η ανθεκτικότητά τους στην αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων σε συνδυασμό με τις φοιτητικές τους υποχρεώσεις.
Σε τι κατάσταση βρίσκονταν οι δομές ψυχικής υγείας όταν αναλάβατε και πού βρίσκονται τώρα;
Με το έργο της κυβέρνησής μας που μόλις σας παρέθεσα και το οποίο είναι ένα τμήμα απ’ όσα έχουν γίνει μπορείτε να αντιληφθείτε πόσο μεγάλες ήταν οι ελλείψεις στην παροχή υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας στους Έλληνες πολίτες. Το προσωπικό μας έκανε πάντοτε γενναία και συγκινητική προσπάθεια για να καλύψει τα κενά αλλά αυτό δεν αρκεί χρειάζεται και κυβερνητική παρέμβαση.
Τα κονδύλια για τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας και απεξάρτησης για το 2021 ήταν αυξημένα κατά 62% και διαμορφώθηκαν σε 58 εκατ. ευρώ από 34 εκατ. Ευρώ για το 2020. Το χαρτοφυλάκιο θα ενισχυθεί, περαιτέρω, με ποσά από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στον οποίο έχουμε υποβάλει σχετικές προτάσεις για χρηματοδότηση δράσεων στήριξης του πληθυσμού σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας μας.
Έχει καταστεί πλέον σαφές ότι κομβικό ρόλο σε θέματα Ψυχικής Υγείας, (εξαρτήσεων κ.ά) παίζει η παροχή υπηρεσιών πρόληψης. Πού βρισκόμαστε σε αυτόν τον τομέα;
Η Πρόληψη όντως αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τρόπους αντιμετώπισης και πολλών προβλημάτων Ψυχικής Υγείας και της εξάρτησης από ουσίες και από εξαρτητικές συμπεριφορές.
Στο Υπουργείο Υγείας υλοποιούμε πολιτικές και χρηματοδοτούμε δράσεις για την πρόληψη κατά των εξαρτήσεων. Κάποιες από αυτές τις δράσεις υλοποιούνται από τα 75 Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας. Πρόκειται για αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες, που δημιουργήθηκαν από Δίκτυα τοπικών φορέων (την Τοπική Αυτοδιοίκηση, φορείς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, επιστημονικούς συλλόγους, πανεπιστήμια και άλλους). Ο Ο.ΚΑ.ΝΑ. έχει την ευθύνη της εποπτείας, καθώς και της επιστημονικής και διοικητικής υποστήριξης του έργου των Κέντρων Πρόληψης στο σύνολό τους.
Με την υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης για τα έτη 2021-2027, αλλάζουμε πολύ, προς το καλύτερο, το τοπίο σε αυτό τον τομέα κάνοντας μία εστιασμένη προσπάθεια να αναδείξουμε το επιστημονικό έργο με νέα προγράμματα, με διαφάνεια και λογοδοσία, υποστηρίζοντας όλες τις δράσεις και παρεμβάσεις που περιλαμβάνει η πρόληψη.
Ο Δήμος Φιλοθέης-Ψυχικού, αλλά και οι όμοροι Δήμοι Παπάγου – Χολαργού και Αγίας Παρασκευής εξυπηρετούνται από το Κέντρο Πρόληψης Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας “Αργώ”, το οποίο βρίσκεται στη λεωφόρο Μεσογείων 392 στην Αγία Παρασκευή.
Ένας συνάνθρωπός μας που είτε ο ίδιος είτε ένας συγγενής του αντιμετωπίζει κάποιο οξύ και άμεσο πρόβλημα, πού μπορεί να απευθυνθεί πλέον προκειμένου να λάβει κάποια καθοδήγηση;
Από τις πρώτες δράσεις μας στον Υπουργείο ήταν η ανάπτυξη τηλεφωνικών γραμμών ψυχοκοινωνικής υποστήριξης για τον γενικό πληθυσμό κατά τη διάρκεια της πανδημίας (10306), για τους ογκολογικούς ασθενείς και για τους καπνιστές (2152152121) σε συνεργασία με την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία και για το Αλτσχάιμερ και την Άνοια (1102).
Ποια είναι η γενικότερη φιλοσοφία του υπουργείου Υγείας στην πρόληψη και την παρέμβαση στα ζητήματα Ψυχικής Υγείας;
Να λειτουργούμε δυναμικά και να σχεδιάζουμε μεθοδικά, γνωρίζοντας ότι μετά το τέλος της πανδημίας, θα πρέπει να βοηθήσουμε να σταθεί εκτός από κοινωνικά και οικονομικά και ψυχικά η κοινωνία όρθια.